Ülkelerin dış ticaret potansiyellerini ele aldığımız yazı dizimizin ilk içeriği ile karşınızdayız. İlk değerlendireceğimiz ülke İspanya olacak. Yazımız ispanya’ya ihracat yapmak için dikkat edilmesi gereken konuları ve ülkenin dış ticaret profilini içeriyor olacak.
Genel Görünüm
İspanya’ya ihracat yapmak için ülkenin genel durumundan bahsedeceğiz. İspanya çok sayıda liman kenti bulunan ve turizm sayesinde ülkede yarattığı uluslararası trafiği ve krizlerden korunma amaçlı başlattığı ekonomik büyüme ve eşit istihdam politikaları ile dünya ticaretine katılımını giderek artırmaktadır. İspanya, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 30. sırada yer almaktadır.
2008 finansal krizi etkilerini diğer Avrupa ülkelerine kıyasla çok daha uzun süre hisseden ve Büyük Durgunluk periyoduna giren İspanya ekonomisi, 2014 yılında negatif eğilimini tersine çevirmiş ve tekrar istihdam yaratmaya başlamıştır. İspanya’nın ticari entegrasyonu 2008 yılına değin ağırlıkla Avrupa Birliği ülkeler ile iken, 2013 sonrası Latin Amerika ve Asya’ya açılma politikası ekonomideki toparlanmanın önemli bir kaynağı olmuştur.
2011 yılında en yüksek değerine ulaşan İspanya nüfusu, Avrupa finansal krizinden sonra göçmenlerin ülkelerine dönmesiyle azalışa geçmiş, ancak son yıllarda ekonominin iyileşmesiyle tekrar artışa geçerek günümüzde 47 milyona ulaşmıştır. Ülkelerin ithalat ve ihracat profilleri ispanya, Almanya, Fransa ve İtalya’dan sonra AB’nin en kalabalık 4. ülkesidir. İspanya, 2019 yılındaki %14’lük işsizlik oranı ile Avrupa Birliği’nde, Yunanistan ile birlikte işsizliğin en yüksek olduğu iki ülkeden biridir. İşgücünün %76’sı hizmetler sektöründe ve %20’si sanayide istihdam edilmektedir. Dünya Bankası verilerine göre, 2019 yılı GSYH büyüklüğü cari fiyatlarla 1,39 trilyon dolar olan İspanya, dünyanın en büyük on üçüncü ekonomisidir. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre 2019 yılında yıllık reel olarak %2 oranında büyüyen İspanya ekonomisinin, 2020 yılında COVID-19 pandemisinin etkisiyle -%8 oranında daralacağı öngörülmektedir.
Comtrade verilerine göre, İspanya 2019 yılında toplam 337 milyar dolarlık ihracat ve, 375 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. En fazla ihracat yaptığı ilk 5 ülke de gelişmiş ekonomiye sahip AB ülkeleridir. Türkiye, İspanya’nın Çin ve ABD’den sonra AB ülkeleri dışındaki en büyük üçüncü tedarikçisidir. Türkiye, 2019 yılında İspanya’ya 8,1 milyar dolarlık ihracat yaparken İspanya’dan 4,4 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. 2019 yılındaki 12,5 milyar dolarlık ikili ticaret büyüklüğü ile İspanya, Türkiye’nin en büyük 9. ticaret ortağı konumundadır. Son 5 yılda İspanya ihracatımız büyürken, ithalatımızın azalması, ticari ilişkimizdeki karlılığın arttığının göstergesidir.
ispanya’ya ihracat yapmak için Sektörler ve Fırsatlar neler?
Ülkelerin ithalat ve ihracat profilleri ispanya, Dünya Turizm Organizasyonu (UNWTO) verilerine göre, turizmden elde edilen gelirler bakımından dünyada Amerika’nın ardından ikinci sıradadır ve en fazla istihdamı bu sektörde sağlamaktadır. İspanya’nın en fazla ihracat yaptığı sektör olan otomobil sektöründeki üretimi Avrupa’da Almanya’nın ardından ikinci sıradadır. Avrupa’nın mineral kaynaklar açısından en zengin ülkelerinden biridir ve kıymetli metal alanlarında Avrupa’nın önde gelen üreticisi ve ihracatçısıdır.
Türkiye’nin İspanya’ya en çok ihracat yaptığı sektörler otomotiv, giyim ve aksesuarları, demir çelik ve mineral yakıtlar ve yağlardır. Bu sektörlerin her birinde, son 5 yılda ihracat artışı görülürken, yıllık ortalama %56 oranında büyüme ile demir çelik ve yıllık ortalama %58 oranında büyüme ile mineral yakıtlar ve yağlar kayda değer bir artış sergilemiştir.
İspanya’nın dünyadan en çok ithal ettiği sektör olan ve 2019 yılında 30 milyar dolar ticaret açığı verdiği mineral yakıtlar ve yağlar sektöründe son 5 yılda yıllık ortalama %9 ithalat artışı gerçekleşmiştir. Türkiye’nin İspanya ihracatında beşinci sırada yer alan ve ilk 10 ihracat sektörü arasında en fazla büyümeye sahip mineral yakıtlar ve yağlar sektörü gelecek dönemde İspanya ihracatımızın artışında yüksek potansiyel taşımaktadır.
Dünyada önemli bir giyim üreticisi olan İspanya, iç tüketimin hızla artması ve Uzak Doğu firmalarının getirdiği düşük maliyetli yoğun rekabet nedeniyle bu sektörde ithal ürün alımını son 5 yılda yıllık ortalama %6 artırmıştır. Türkiye’nin İspanya’ya ilgili kategorideki ihracat artış oranı ise aynı dönemde İspanya’nın bu kategorideki ithalat artış hızının üzerinde olmuş, Türkiye İspanya’nın toplam dış giyim alımı içerisindeki payını artırmıştır. Türkiye’nin İspanya’ya en çok ihracat yaptığı ikinci (örülmemiş giyim ve aksesuarları) ve üçüncü (örme giyim ve aksesuarları) sırada olan bu kategorilerin ihracat gelirlerimiz için artış potansiyeli taşıdığı söylenebilir.
Türkiye’nin İspanya’dan en fazla ithalat yaptığı sektörler otomotiv, plastik ve plastik ürünleri, makine ve makine parçaları, elektrikli cihazlardır. Bu sektörlerin tümünde son 5 yılda istikrarlı veya azalan bir trend görülürken, en fazla ithalat yaptığımız otomotiv sektöründe yıllık ortalama %18 ile en çok küçülme gerçekleşmiştir. İspanya ithalatımızda en fazla artış gösteren sektör, son 5 yılda yıllık ortalama %23 büyüme ile çinko ve çinko ürünleri sektörüdür.
ispanya’ya ihracat yapmak için Anlaşmalar ve Vergilerin durumu
AB Gümrük Birliği Anlaşması sayesinde Türkiye, İspanya’ya yaptığı ihracatlarda gümrük vergisinden muaf tutulmaktadır. Türkiye ile İspanya arasında ayrıca “Çifte Vergilendirmeyi Önleme” ve “Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması” ikili anlaşmaları yürürlüktedir.
İspanya’da Katma Değer Vergisi standart oranı %21’dir. Bazı gıda maddeleri, su kaynakları, ilaçlar, engelliler için tıbbi cihazlar ve sosyal hizmetler için %4 ve %10 olmak üzere indirilmiş oranlar uygulanmaktadır. Bazı altın, külçe ve külçelerin vergilendirilmesi; hava ve deniz yoluyla topluluk içi ve uluslararası taşımacılık ise vergiden muaf tutulmaktadır.
İspanya’da Kurumlar Vergisi standart oranı %25 iken, yeni kurulan şirketler için ilk iki yıl %15 olarak uygulanmaktadır.
İspanya’da yerleşik olmayan kişiler kazanılan gelir miktarına bağlı olarak genellikle %19 ila %24 arasında değişen Gelir Vergisi öderler.
ispanya’ya ihracat yapmak için Standartlar ne olmalı?
İspanya, ürünlerin AB pazarına girişte tüketici sağlığı ve güvenliği ile çevrenin korunmasına ilişkin uyulması gereken zorunlulukları kapsayan AB teknik mevzuatını uygulamaktadır. Bu mevzuatta yer alan işaretlere ek olarak UNE (Una Norma Española) işareti İspanya’ya ihracatlarda gerekli bulunmaktadır.
İspanyol Standardizasyon ve Sertifikasyon Birliği (AENOR) standartlardan sorumlu otoritedir. Ulusal Akreditasyon Kurumu (ENAC) ise AB dışındaki ülkelerin sertifikalarının İspanya’da tekrar test edilip onaylanmasından sorumlu otoritedir.
Paketleme ve Etiketleme
İspanya ihraç edilecek ürünlerin paketlenme ve etiketlenmede AB kurallarını karşılaması çoğu zaman yeterli bulunurken, İspanyol ulusal gönüllü etiketleme programlarının kullanımı tüketiciler tarafından takdir edilmektedir. Ahşap veya bitki malzemesinden yapılacak paketler ek olarak bitki sağlığı kontrolünden geçirilebilmektedir.
Ürünlerin üstünde bulunacak olan etiketler İspanyolca ve ihraç eden ülke ile diğer ortak dilde (çoğunlukla İngilizce) olmalıdır. Etiketlerin metrik sistemde yazılması zorunludur ve menşei bilgisi İspanya Gümrük Departmanı tarafından kontrol edilmektedir.
ispanya’ya ihracat yapmak için Pazara Giriş Yolları
Acenteler ve distribütörler: Yerel acenteler veya distribütörler kullanmak, İspanyolcanın işletmelerin ana dili olması ve dilde akıcılığın yerel ortaklar kullanırken büyük bir avantaj yaratması açısından etkili pazara giriş yoludur. İspanyol yasası ile farklılıklardan etkilenmemek açısından ticaret sözleşmesi yapmadan önce vergi ve hukuk danışmanı ile görüşülmesi önerilmektedir.
Doğrudan satış: Coğrafi yakınlığa ve gümrük anlaşmasına sahip ülkeler için çekici bir seçenek olan doğrudan satış opsiyonu, beraberinde İspanyolca bilme veya tercüman kullanma zorunluluğunu getirmektedir. Girilecek pazarda kapsamlı bir hakimiyet kurmak zorluk oluştursa da yapılacak ihracattan en yüksek kar potansiyelini taşıyan yoldur.
E-ticaret: İspanya, 2019’da 18 milyar dolar geliri ve %13’lük büyümesi ile e-ticaret için dünyada on ikinci en büyük pazardır. Diğer seçeneklere göre daha uygun fiyatlı ürünlerin İspanya’ya ulaşımı açısından daha ulaşılabilir bir kanaldır. İspanyol e-ticaretinin %38’inin mobil olarak gerçekleştiği unutulmamalı, yapılması planlanan satışlar mobil kullanıcılara da uyarlanmalıdır.
İş Kültürü
Kişisel iletişim, İspanya’daki iş başarısı için hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle, İspanya ile yapılacak iş toplantılarında dostane bir ilişki kurmak ve insanlarla yüz yüze görüşmek önerilmektedir. Toplantılarda zaman çizelgesi katı olarak uygulanmamakta, aynı anda birkaç konu tartışılabilmektedir. İş toplantılarında dağıtılacak kartvizitlerin bir yüzü İspanyolca yazılması tavsiye edilmektedir.
İspanya’da siesta (öğle yemeğinden sonra yapılan kısa uyku) kültürü nedeniyle çalışma saatleri diğer Avrupa ülkelerine göre farklılık göstermektedir. Çalışma saatleri Pazartesiden Cumaya 9.00’dan 13.30-14.00’a ve 16.30-17.00’den 20.00’e kadar sürmektedir. Bankalar ve devlet daireleri 9.00-14.00 arası açıktır ancak öğleden sonra hiç açılmayabilir. Akşam yemeklerini geç yeme kültürüne sahip İspanyollar ile düzenlenen iş yemekleri çoğu zaman akşam 9 civarında başlamaktadır.
